Goede zorg is meer dan bewezen zorg, maar is EBP daarmee een illusie?

Het advies van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) waarin Evidence Based Practice (EBP) ‘een illusie’ wordt genoemd, heeft afgelopen week veel stof doen opwaaien. Ook binnen onze afdeling, IQ healthcare, is gediscussieerd over het rapport en de betekenis daarvan voor onze werkzaamheden. In ons streven naar waardevolle zorg voor iedereen is het zichtbaar maken van de toegevoegde waarde (value) van gezondheidszorg voor alle betrokkenen een belangrijk onderzoeksdoel. Hierin is wetenschappelijke onderbouwing een belangrijke factor, uiteraard gegeven de context van een individu. De uitdaging is, sinds het ontstaan van EBP, dan ook onveranderd: het integreren van (1) het beste wetenschappelijk onderzoek, (2) de wensen, voorkeuren en waarden van de goed geïnformeerde, individuele patiënt én (3) klinische expertise. Integratie van deze drie aspecten brengt het leveren van waardevolle zorg heel dichtbij. Echter, zoals ook het RVS rapport aangeeft, valt er op dit gebied nog veel te verbeteren.

Door het uitvoeren van meer wetenschappelijk onderzoek in de dagelijkse praktijk in plaats van in ‘labsituaties’, moeten we achterhalen welke behandelingen bij welke subgroepen het beste werken (personalized healthcare). Zo kan de evidence uit gerandomiseerde studies (RCTs) met gemiddelde patiënten verfijnd worden en uitgebouwd worden voor subgroepen van patiënten. Ook is er behoefte aan methodologische innovatie om ‘evidence voor het individu’ te verkrijgen, zoals onder meer via de n=1-trial. Met deze kennis kunnen richtlijnen specifieker worden gemaakt, met aandacht voor nog meer personalized healthcare. Een ander belangrijk verbeterpunt met betrekking tot de huidige evidence is het meten en monitoren van kwaliteit met behulp van evidence based kwaliteitsindicatoren (IQ thema ‘Implementeren en evalueren van verbeteringen en innovaties’). Ook wij vinden dat het accent hierin teveel is komen te liggen op externe verantwoording en controle. Meer aandacht voor interne kwaliteitsverbetering aan de hand van cijfers verkregen via ‘registratie aan de bron’, en voor het ‘leren en verbeteren’ van zorgprofessionals en zorgorganisaties, zal de negatieve lading die dit nu voor veel zorgprofessionals heeft, hopelijk doen verdwijnen.

Wat betreft de aandacht voor de wensen, voorkeuren en waarden van de goed geïnformeerde, individuele patiënt valt er ook nog veel te verbeteren, onder andere wat betreft gezamenlijke besluitvorming. Maar ook op dit gebied is wetenschappelijke onderbouwing de basis. Onderzoek naar keuzehulpen die helpen ontdekken wat wensen, behoeften en waarden van patiënten zijn, kunnen dit proces ondersteunen. IQ healthcare doet veel onderzoek naar het versterken van de rol en positie van de patiënt en/of burger. Wij sluiten hiermee nauw aan bij het belang wat het Radboudumc hecht aan het versterken van de rol en positie van de patiënt als partner, met als missie ‘To have a significant impact on healthcare’. Maar ook de ontwikkeling om in de richtlijnen meer aandacht te geven aan patiëntgerichtheid, door systematischer zorg te dragen voor inbreng van patiënten en burgers bij het opstellen en aanpassen ervan, draagt bij aan de integratie van de drie elementen van EBP.

Wat betreft het derde element van EBP, klinische expertise, zijn we het eens met de RVS dat in de opleiding van professionals meer (en eerder) aandacht besteed moet worden aan het zich bekwamen in gezamenlijke besluitvorming, wederom gebaseerd op onderzoek. Zeker aan de voorkant van zorgtrajecten zou, net als het RVS voorstaat, meer tijd gereserveerd moeten worden voor het informeren van en luisteren naar de patiënt, zodat op grond van ‘evidence’ én wensen, behoeften en waarden van patiënten een goede beslissing voor het vervolgtraject genomen kan worden. Onderzoek hiernaar voert IQ healthcare uit binnen de thema’s ‘Professionele ontwikkeling en samenwerking’ en ‘persoonsgerichte zorg’.

Al met al biedt het RVS rapport ons dus veel handvaten om ons onderzoek de komende jaren aan te scherpen. We zijn het dus eens met de RVS dat EBP niet altijd optimaal wordt toegepast in de praktijk. Maar in onze ogen faciliteert evidence juist het integreren van wetenschappelijke inzichten (die nu dus op allerlei fronten tekort schieten), wensen, voorkeuren en waarden van de goed geïnformeerde, individuele patiënt en expertise. Het loslaten van het streven naar EBP zou in de praktijk weleens ten koste kunnen gaan van kwetsbare groepen. Bovendien zou dat loslaten kunnen zorgen voor meer onnodige zorg die vaak haar oorsprong kent in het onvoldoende volgen van richtlijnen. Wij pleiten er dan ook voor om veel meer onderzoek te doen op de raakvlakken van bovengenoemde gebieden. Ook in onze ogen is goede zorg thans meer dan bewezen zorg, maar wij vinden EBP bepaald geen illusie.

Dr. Rosella Hermens
senioronderzoeker IQ healthcare

< terug naar het overzicht