Gevangen in het ziekenhuisbed

Patiënten bewegen onvoldoende tijdens een ziekenhuisopname. Dit is een probleem omdat het ongewenste gevolgen heeft, zoals een onnodige afname van spierkracht en zelfstandig functioneren. Er zijn verschillende initiatieven waarmee patiënten geholpen worden meer te bewegen, maar deze hebben helaas maar een beperkte invloed. Mogelijk komt dit doordat bewegen in het ziekenhuis een complex probleem is, dat nog onvoldoende begrepen wordt. En een complex probleem vraagt een complexe oplossing…

Er is de afgelopen tientallen jaren veel literatuur gepubliceerd waarbij duidelijk wordt dat patiënten, zowel jongeren als ouderen, onvoldoende bewegen tijdens een ziekenhuisopname. Naar schatting liggen patiënten tijdens een ziekenhuisopname overdag meer dan 71% van de tijd op bed en wordt slechts 3-5% van de tijd besteed aan staan of lopen. Dit heeft negatieve gevolgen, zoals een afname van spierkracht, longinhoud, uithoudingsvermogen en zelfstandig functioneren. Er is helaas onvoldoende bekend waarom patiënten weinig bewegen gedurende een ziekenhuisopname. Er is bijvoorbeeld vaak geen medische noodzaak voor een lange periode van bedrust en patiënten zijn vaak in staat om snel weer te kunnen zitten of lopen na een operatie.

Met behulp van een kwalitatieve studie hebben wij gedachten, overtuigingen en ervaringen onderzocht met betrekking tot bewegen in het ziekenhuis. In samenwerking met de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, IQ healthcare en Fysiotherapie Centraal zijn 18 patiënten en 24 zorgverleners geïnterviewd. Uit deze interviews blijkt dat patiënten uitsluitend bewegen wanneer er een doel verbonden is aan een activiteit. Verder bespreken zowel patiënten als zorgverleners dat er onvoldoende aandacht is voor een balans tussen actief zijn en rust hebben tijdens een ziekenhuisopname, waardoor patiënten oververmoeid raken. De ziekenhuisomgeving lijkt een inactiverende invloed te hebben, doordat het ziekenhuisbed patiënten uitlokt om te gaan/blijven liggen. De zorg is georganiseerd rondom het bed, waardoor patiënten het gevoel krijgen in bed te moeten verblijven. Wanneer patiënten kunnen bewegen ervaren ze een gevoel van vrijheid en autonomie, terwijl niet kunnen bewegen ervaren wordt als gevangen te zijn in een ziekenhuisbed.

Samenvattend is bewegen tijdens een ziekenhuisopname een doelgerichte activiteit voor patiënten, waarbij het belangrijk is beweegmomenten af te wisselen met voldoende rust. Toekomstige initiatieven, met als doel het bewegen van patiënten tijdens een ziekenhuisopname te bevorderen, zouden rekening moeten houden met de gehele complexiteit rondom bewegen tijdens een ziekenhuisopname.

Koenders N, van Oorsouw R, Seeger JPH, Nijhuis-van der Sanden MWG, van de Glind I, Hoogeboom TJ. "I'm not going to walk, just for the sake of walking…": a qualitative, phenomenological study on physical activity during hospital stay. Disabil Rehabil. 2018 Aug 9:1-8. doi: 10.1080/09638288.2018.1492636. [Epub ahead of print] PubMed PMID: 30092714