Limit, Lean or listen: hoe stoppen we met onnodige zorg?

Hoewel we streven naar passende zorg voor iedereen, wordt toch regelmatig onnodige zorg geleverd: zorg zonder toegevoegde waarde voor de patiënt. Er zijn verschillende soorten onnodige zorg, zoals routinematige hartecho’s bij patiënten zonder klachten, langdurig gebruik van kalmeringsmiddelen, of het doorbehandelen van een patiënt in de laatste levensfase die liever alleen pijnverlichting wil.

Het terugdringen van deze onnodige zorg bespaart risico’s, bijwerkingen en kosten, maar is moeilijk te bereiken. Daarvoor is niet één oplossing: de beste strategie om te stoppen met onnodige zorg hangt af van de context en het type onnodige zorg. Onderzoekers van IQ healthcare, ook verbonden aan het programma ’Doen of laten? Terugdringen van onnodige zorg’, identificeerden drie typen onnodige zorg die helpen bij het kiezen van de meest passende strategie.

Ineffectieve zorg is medisch gezien niet effectief. Inefficiënte zorg is medisch gezien wel effectief, maar wordt inefficiënt of te veel geleverd en is daardoor onnodig. Ongewenste zorg is ook medisch gezien effectief, maar past niet bij de wensen van de patiënt. Een MRI voor een patiënt met een hernia bijvoorbeeld kan onnodig zijn om deze drie redenen: omdat de MRI niet geïndiceerd is (ineffectief), omdat de MRI al is gedaan bij een ander ziekenhuis (inefficiënt), of omdat de patiënt toch de voorkeur heeft voor fysiotherapie in plaats van een operatie (ongewenst).
De onderzoekers beredeneren dat deze drie typen een verschillende aanpak vergen. Omdat ineffectieve zorg vaak afgebakend is, is het mogelijk om waarschuwingen in het epd te zetten, het af te raden in richtlijnen of zelfs afspraken te maken over de vergoeding: limit. De beste strategie voor inefficiënte zorg ligt in het reorganiseren van zorg of faciliteren van samenwerking: lean. Ongewenste zorg kan alleen teruggedrongen worden als we beter naar de patiënt gaan luisteren en gaan doen aan shared decision making: listen.
Deze indeling schept duidelijkheid in de verschillende situaties waarin zorg onnodig is, en welke strategie daar bij past. Zo hopen de onderzoekers anderen te stimuleren om ook aan de slag te gaan met het terugdringen van onnodige zorg.

Verkerk EW, Tanke MAC, Kool RB, van Dulmen SA, Westert GP. Limit, lean or listen? A typology of low-value care that gives direction in de-implementation