Ergotherapie aan huis bij dementie: effectieve en efficiënte persoonsgerichte zorg

Ergotherapie voor thuiswonende ouderen met dementie betaalt zich uit, blijkt uit het Sociaal Economisch Onderzoeksrapport (SEO rapport) dat Ergotherapie Nederland in 2014 liet opstellen. Dit rapport werd afgelopen november aan staatssecretaris Van Rijn en minister Schippers aangeboden en positief ontvangen. Ondanks dat ergotherapie
aan huis sinds 2000 wordt vergoed vanuit het basispakket van alle  zorgverzekeringen en zowel effectief als kosteneffectief blijkt te zijn, is het onvoldoende ingebed in de Nederlandse gezondheidszorg. Dit blijkt uit het feit dat ergotherapie als beroep geen
onderdeel uitmaakt van de beroepen die zijn opgenomen in de Wet Marktordening
Gezondheidszorg (WMG). Minister Schippers heeft een verbetering van de positie
van ergotherapie in de WMG aanbevolen.

Waarom ergotherapie aan huis bij dementie?

Na ergotherapie kunnen mensen met dementie weer beter en met minder hulp de dagelijkse activiteiten die zij belangrijk vinden uitvoeren. En hun mantelzorgers kunnen hen beter begeleiden bij het uitvoeren van deze activiteiten. Bij hen allebei is de kwaliteit van leven en stemming verbeterd en hebben ze minder gezondheidsklachten. Dit blijkt
uit een onderzoek dat in Nijmegen werd uitgevoerd bij 135 mensen met dementie en hun mantelzorgers aan huis. En de maatschappij kan veel kosten besparen doordat deze ergotherapie aan huis kosten bespaart. Het gebruik van professionele zorg, van dienstverlening als het aantal uren ingezette mantelzorg was afgenomen na ergotherapie aan huis.

Wat doet ergotherapie aan huis nu eigenlijk?

Ergotherapie bij Ouderen met Dementie Aan Huis (het EDOMAH programma) richt zich op het vergroten en behouden van de autonomie, zelfredzaamheid en participatie van mensen met dementie en hun mantelzorgers in voor hen betekenisvolle dagelijkse en sociale activiteiten. EDOMAH is een persoonsgerichte, psychosociale interventie die
uitgaat van de wensen en behoeften van zowel de persoon met dementie als de mantelzorger. Er worden gezamenlijk doelen opgesteld en besloten op welke manier een activiteit wordt uitgevoerd. EDOMAH maakt dus gebruik van principes van gezamenlijke besluitvorming en ook van zelfmanagement. Zelfmanagement door het coaching van de persoon met dementie om zelf zijn aanwezige capaciteiten, vaardigheden en strategieën effectief in te zetten in voor hem betekenisvolle activiteiten. Daarbij wordt gebruik gemaakt van aanpassingen in de materiële en sociale omgeving. Evenals door het coachen van de mantelzorger in het versterken van de capaciteiten en strategieën van de oudere met dementie tijdens het uitvoeren van betekenisvolle activiteiten. En daarbij zelf effectieve probleemoplossing toe te passen en te leren omgaan met de gevolgen die de persoon met dementie beperken bij het uitvoeren van deze activiteiten. 

Problemen die bij dementie optreden in het geheugen, gedrag en nemen van initiatief, leiden namelijk heel vaak tot beperkingen in participatie en uitvoering van dagelijkse en
sociale activiteiten. En deze problemen zijn van invloed op hoe mensen met dementie en hun mantelzorgers hun welzijn en kwaliteit van leven ervaren. Ongeveer 70% van de mensen met dementie in Nederland woont thuis met ondersteuning van een mantelzorger, meestal een familielid. Veel mantelzorgers leveren deze zorg voor meer dan 8 uur per week en langer dan 3 maanden en ervaren daarbij stress en gezondheidsklachten. Mensen met dementie en hun mantelzorgers ervaren gevoelens van eenzaamheid en sociale exclusie doordat zij hun sociale en dagelijkse activiteiten niet meer goed kunnen uitvoeren door beperkingen in het geheugen en het nemen van initiatief. Het is daarom van belang om effectieve en efficiënte persoonsgerichte interventies in te zetten die aansluiten bij deze behoeften van mensen met dementie en hun mantelzorgers en zich richten op het verbeteren van hun participatie, welzijn en kwaliteit van leven. Ergotherapie is een van de persoonsgerichte psychosociale interventies bij dementie die zich hierop richt.

Effectieve componenten psychosociale interventies?

In verschillende overzichtsstudies is aangetoond dat effectieve persoonsgerichte psychosociale interventies bij dementie, zich richten op het behoud van autonomie, zelfredzaamheid, waardigheid en kwaliteit van leven van mensen met dementie en hun mantelzorgers. Deze interventies begeleiden het omgaan met de gevolgen van dementie voor hun leven, bieden zorg op maat en stellen gezamenlijke haalbare doelen. Er is steeds meer behoefte aan psychosociale persoonsgerichte interventies die participatie in activiteiten mogelijk maken, ter voorkoming van sociale exclusie en van vermindering van kwaliteit van leven van cliënt en mantelzorger. Implementatie van deze effectief gebleken psychosociale interventies en daarbij meer efficiënt gebruikmaken van de steeds schaarser wordende gezondheidsvoorzieningen is daarom
van groot belang!

Implementatie van nieuwe effectief gebleken psychosociale interventies in de algemene praktijk van zorg- en welzijnsprofessionals blijkt echter nog niet optimaal te verlopen. Aanpassing aan de regionale context en het betrekken van regionale stakeholders bij het ontwikkelen van regionale implementatiestrategieën ter bevordering van inclusie
in regionale netwerken en zorgpaden is daarbij van belang. Daarnaast blijken de
aanwezigheid van rolmodellen, peer-feedback door collega's en coaching op de werkplek factoren die kunnen helpen de toepassing door zorgprofessionals te optimaliseren. En deze interventies daadwerkelijk en op de juiste wijze bij mensen met dementie en hun mantelzorgers in heel Nederland aan te bieden. Daarmee verhogen ze niet alleen de kwaliteit van leven van mensen met dementie en hun mantelzorgers maar ook kosten voor de maatschappij te besparen!

Dr. Maud Graff is senior onderzoeker en docent bij IQ healthcare en bij de afdeling Revalidatie van het Nijmegen Centre for Evidence Based Practice van het Radboudumc in Nijmegen

 

< terug naar het overzicht