Patiëntgerichtheid in het ziekenhuis

Patiëntgerichtheid in het ziekenhuis blijft een ondergeschoven kindje. De behandeling van het zieke lichaam kan, veel meer dan nu het geval is, samengaan met aandacht voor de kwetsbare, zieke persoon.

Oud-zorgbestuurder Paul Goderis leidde donderdag 30 april jl. een inspiratiesessie in het Radboudumc, waar hij het grote belang liet zien van het centraal stellen van de patiënt op het vlak van bejegening, informatievoorziening en besluitvorming. Dat deed hij aan de hand van concrete persoonlijke voorbeelden. Behalve psycholoog is Paul Goderis ook patiënt. Hij heeft een zeldzame schildkliertumor waarvan hij niet meer zal genezen.

Er zijn grote verschillen in de wijze waarop zorgverleners omgaan met patiënten. Van
empathisch en betrokken tot afstandelijk en zakelijk. Ook als sprake is van blijvend lijden, van een chronische ziektesituatie of een palliatieve behandeling 'moet' de zieke verder met zijn leven. Patiëntgerichtheid komt vooral tot uiting in de bejegening van de patiënt, de informatieverstrekking, het besluitvormingsproces en het centraal stellen van de patiënt.

 Professionele bejegening

In de contacten met  de artsen en verpleegkundigen wordt de patiënt soms overvallen door verdriet,  onzekerheid, angst, boosheid, irritatie of teleurstelling. Het inspelen op deze gevoelens en emoties en het bespreekbaar maken ervan leidt tot open,  respectvolle communicatie. De patiënt mag van de dokter en de verpleegkundige
verwachten dat zij niet alleen competent zijn maar ook aardig, betrouwbaar en
behulpzaam.

De patiënt voelt zich kwetsbaar en afhankelijk van de hulpverlener, die door zijn kennis en kunde in een machtige positie verkeert. Empathisch en betrokken gedrag is daarom niet vanzelfsprekend, terwijl de patiënt extra gevoelig is voor begrip en betrokkenheid. Het is belangrijk dat de hulpverlener nagaat of de wijze waarop hij de patiënt benadert 'goede' bejegening' oplevert.

Informatie

Het geven van eerlijke, transparante informatie aan de patiënt vormt een belangrijke taak
voor artsen en verpleegkundigen. Patiënten vinden het in het algemeen lastig om  vragen te stellen en zijn hierdoor soms onvoldoende geïnformeerd. Ondersteuning  hierbij is belangrijk. Dat kan o.a. door een meer actieve instelling van de arts. Als er sprake is van slecht nieuws, waarbij de patiënt sterke emoties ervaart, is hij erbij gebaat als de arts deze spiegelt. De alerte hulpverlener speelt hierop in en houdt verbinding met de patiënt.

Gezamenlijke besluitvorming

Door goed te luisteren naar het verhaal van de patiënt en daarop door te vragen is het mogelijk zijn verwachtingen te peilen. De wijze waarop de patiënt betrokken wordt bij zijn behandeling is mede afhankelijk van zijn individuele behoeften en wensen. Op basis van de behandelmogelijkheden en de risico's is overleg tussen arts en patiënt nodig om tot een besluit te komen, waarbij de kwaliteit van het verdere leven vooropstaat.

De patiënt centraal

De cultuur en de wijze waarop een ziekenhuis de activiteiten organiseert en de systemen en processen inricht, bepalen in belangrijke mate of de patiënt en zijn zorg centraal staan. Cultuur en organisatie vormen in vele gevallen eerder belemmeringen voor een patiëntgerichte zorg in plaats van dat zij de zorg voor de patiënt faciliteren.

Om goed in te spelen op de toekomst is herformulering van concepten als 'ziekenhuis' en 'medisch specialist' noodzakelijk. Zaken als e-health, multidisciplinair overleg, andere organisatievormen, etc. zullen verder ontwikkeld moeten worden. Of een onderzoek of een behandeling zinvol is, dient vooral af te hangen van de bijdrage aan de gezondheid en het welzijn van de patiënt en de keuze die hij hierin maakt. Dit kan slechts gerealiseerd worden in goed overleg met de patiënt.

www.dekwetsbarepatient.nl

Goderis, P.L. (2014). De Kwetsbare Patiënt. Patiëntgerichtheid in het ziekenhuis: ervaringen en beschouwingen. Soest: Boekscout (www.dekwetsbarepatient.nl).

 

< terug naar het overzicht