Academisch werk voor verpleegkundigen nog onvoldoende gefaciliteerd

De huidige heersende verpleegkundige cultuur in ziekenhuizen wordt gezien als een academische misfit, waardoor academisch opgeleide verpleegkundigen wegtrekken uit de praktijk.  Dit is de stevige conclusie uit het onderzoek van Catharina van Oostveen en haar collega’s.

Verpleegkundigen ontwikkelen zich steeds vaker op master en academisch niveau. Juist zij kunnen grote invloed hebben op het verder verhogen van kwaliteit, veiligheid, doelmatigheid en persoonsgerichtheid. In het bijzonder hebben zij invloed op zogenaamde ‘nursing sensitive outcomes’ zoals infecties, ondervoeding, delier, zelfredzaamheid, participatie en kwaliteit van leven. Daarnaast kunnen zij een grote rol spelen in het ontwikkelen van een professioneel en innovatief werkklimaat, waarvan bekend is dat dit leidt tot excellente patiëntenzorg.

Het ontwikkelen van Klinisch Academische Carrièrepaden waarin functies gecreëerd worden, waarin de combinatie van praktijk met onderzoek of onderwijs mogelijk is, is een strategie om deze verpleegkundigen te behouden en niet te verliezen. Iets wat van groot belang is in de moeilijke arbeidsmarkt heden ten dage. Maar wat zijn de kansen en bedreigingen voor de implementatie van deze innovatieve carrièrepaden voor verpleegkundigen?

In het onderzoek zijn interviews en focusgroepen gehouden met stakeholders uit bestuur, management, onderzoek en onderwijs. Dit betrof zowel medisch als verpleegkundig bestuurders, medisch specialisten, academisch opgeleide verpleegkundigen, verpleegkundig afdelingshoofden, HR managers en docenten van hogescholen.

Drie belangrijke thema’s kwamen boven; cultuur, leiderschap en infrastructuur. Met betrekking tot de cultuur is de grote nadruk op directe patiëntenzorg een belangrijke belemmering. Verder ontbreekt het aan verpleegkundig leiderschap (visie, inspireren, rolmodellen, doorzettingsmacht) op alle (management)-niveaus in ziekenhuisorganisaties om deze grote verandering gestalte te kunnen geven.  Hierdoor worden hoger opgeleide verpleegkundigen onderbenut en zijn er geen faciliterende infrastructuren (zoals een modern functiehuis) om deze krachtige combinatie van praktijk met onderzoek en onderwijs mogelijk te maken.

Om academisch opgeleide verpleegkundigen te behouden aan het bed zal op politiek niveau en in de verschillende managementlagen in zowel ziekenhuisorganisaties als hogescholen stelling moeten worden genomen inzake:  1) het belang van klinisch academische carrièrepaden voor verpleegkundigen voor excellente patiëntenzorg en 2) posities en functies waarin klinisch met academisch werk kan worden gecombineerd.

van Oostveen CJ, Goedhart N, Francke AL, Vermeulen H. Combining clinical practice and academic work in nursing: a qualitative study about perceived importance, facilitators, and barriers regarding clinical academic careers for nurses in university hospitals.
J Clin Nurs. 2017 Aug 9.