Beter eten vóór een operatie door verpleegkundige voedingszorg
Om herstel van een operatie zo voorspoedig mogelijk te laten verlopen moeten ondervoede patiënten vóór de operatie al in een betere voedingstoestand worden gebracht. Ondervoeding geeft namelijk een verhoogd risico op complicaties en een langere opnameduur. Voor de operatie komen patiënten op een verpleegkundig spreekuur. Tijdens dit polikliniekbezoek verlenen verpleegkundigen essentiële zorg, wat o.a. bestaat uit het in kaart brengen van de voedingstoestand (screening op ondervoeding). Uit eerder onderzoek bleek echter dat ondanks minimaal verpleegkundige voedingszorg beperkt ingezet wordt. Er is een gerandomiseerde pilotstudie uitgevoerd om te onderzoeken hoe verpleegkundigen voedingszorg kunnen verlenen aan patiënten met ondervoeding voorafgaand aan hun operatie. Hierbij is gekeken naar de haalbaarheid van een verpleegkundige voedingsinterventie en de effectiviteit daarvan.
De studie werd uitgevoerd op twee poliklinieken van twee ziekenhuizen in Nijmegen. Verpleegkundigen werden toegewezen aan een scholingsprogramma waarin ze getraind werden in het verlenen van voedingszorg. De verpleegkundigen uit de controlegroep verleenden zorg zoals gewoonlijk en kregen geen extra training. In de studie werden alleen patiënten geobserveerd die een verhoogd risico hadden op ondervoeding volgens de screeningsuitslag.
De interventie bestaat uit het in kaart brengen van mogelijke oorzaken van ondervoeding. Aan de hand van die oorzaken kregen patiënten tips en adviezen om deze risicofactoren aan te pakken. Ook werd informatie over ondervoeding en voeding bij een operatie verstrekt. Patiënten kregen tips en adviezen over wat energie- en eiwitverrijkte producten zijn. Daarnaast moesten alle patiënten (dus ook die uit de controlegroep) twee dagen hun voedingsinname bijhouden in een voedingsdagboekje. Na een week werden de voedingsdoelen telefonisch met de patiënten geëvalueerd en werden eventuele aanvullende adviezen gegeven.
In totaal zijn er 152 patiënten geïncludeerd. Hiervan kregen 67 patiënten de verpleegkundige voedingszorg. Bij de haalbaarheid van het uitvoeren van de interventie bleek dat de verpleegkundigen de interventie volledig verleenden aan 28% van de patiënten. Ten aanzien van de effectiviteit bleek de voedingsinname significant hoger bij patiënten die interventie ontvingen. Zij hadden per dag 870 kcal meer energie-inname en 34.1gram meer eiwitinname dan de patiënten uit de controlegroep. In deze pilot bleek het niet mogelijk om verschil te zien in gewicht en voedingsrisico.
Conclusie: het ondersteunen van patiënten met verpleegkundige voedingszorg in de preoperatieve fase is haalbaar en het verhoogt de voedingsinname van de patiënt. In vervolgonderzoek kan deze interventie verder onderzocht worden bij specifieke doelgroepen om de effectiviteit te onderzoeken. Verpleegkundigen op preoperatieve spreekuren kunnen deze interventie toepassen zodat ze hun patiënten passende essentiële zorg verlenen.
Deze studie is gefinancierd door ZonMW.