Samen Beslissen met CollaboRATE: meten is weten?!

Samen Beslissen staat volop in de belangstelling. De campagne ‘Hallo dokter, hallo patiënt’ ging in september 2021 van start en is ook op dit moment veelvuldig te zien op radio, televisie en sociale media. Het internationaal ontwikkelde meetinstrument om de mate van samen beslissen te meten (CollaboRATE) is nu ook in het Nederlands beschikbaar. Prof. Dirk Ubbink (Amsterdam UMC) publiceerde het validatieonderzoek, waarbij dr. Femke Atsma en dr. Marjan Meinders vanuit IQ healthcare betrokken waren.

Samen beslissen is het proces waarbij de patiënt samen met de zorgverlener tot een medische beslissing komt. In de praktijk vinden veel patiënten samen beslissen lastig, en overschatten zorgverleners de mate waarin ze samen met de patiënt tot een beslissing komen. Het meten van de mate van samen beslissen, om te kunnen monitoren en verbeteren, is daarom hard nodig. Bestaande meetinstrumenten hebben allen hun beperkingen: ze zijn omslachtig en tijdsintensief in gebruik, ze hebben last van plafondeffecten en bij de ontwikkeling zijn geen patiënten betrokken geweest. Onderzoekers van het Amsterdam UMC, MUMC+, Isala Klinieken en het Radboudumc werkten samen aan de validatie van een internationaal beschikbaar alternatief, de CollaboRATE

De CollaboRATE is een korte vragenlijst, bestaande uit slechts 3 vragen over het consult:

1. Hoeveel moeite is er gedaan om u te helpen uw gezondheidssituatie te begrijpen?
2. Hoeveel moeite is er gedaan om te luisteren naar de dingen die voor u belangrijk zijn als het gaat om uw gezondheidssituatie?
3. Hoeveel moeite is er gedaan om de dingen die voor u belangrijk zijn mee te nemen bij het kiezen van een vervolgstap?

De patiënt scoort ieder van deze vragen op een 10-puntsschaal, wat resulteert in een totaal score. Het bijzondere aan de CollaboRATE is dat de vragen tot stand zijn gekomen na uitvoerige interviews met patiënten over wat zij zien als de essentie van samen beslissen. Dus in plaats van een vragenlijst die systematisch iedere stap in het proces van samen beslissen uitvraagt, weerspiegelen de CollaboRATE-items de essentie, vanuit het perspectief van de patiënt.

Het doel van het Nederlandse onderzoek was om testeigenschappen van de Nederlandse versie van CollaboRATE vast te stellen en te kijken naar de correlatie met een bestaand meetinstrument om samen beslissen te meten, de SDM-Q9. Data van 442 patiënten, afkomstig uit zes verschillende ziekenhuizen en 10 verschillende afdelingen, werden gecombineerd. De scores op beide vragenlijsten correleerden maar matig, waarbij de scores op de CollaboRATE systematisch hoger waren dan op de SDM-Q9. Scores op beide meetinstrumenten hingen niet samen met leeftijd, geslacht of opleidingsniveau.

Het onderzoek toont aan dat de Nederlandse versie van CollaboRATE qua testeigenschappen niet beter is dan de SDM-Q9. Wel is de CollaboRATE sneller in te vullen en verlaagt het kleine aantal items het risico op missende data. Kortom, het meten van samen beslissen blijft een uitdaging!

Dit instrument is inmiddels ook in het Nederlands beschikbaar, via deze website.

De publicatie is via Green Open Access beschikbaar:

Ubbink DT, van Asbeck EV, Aarts JWM, Stubenrouch FE, Geerts PAF, Atsma F, Meinders MJ. Comparison of the CollaboRATE and SDM-Q-9 questionnaires to appreciate the patient-reported level of shared decision-making. Patient Educ Couns. 2022 Mar 10:S0738-3991(22)00100-8. doi: 10.1016/j.pec.2022.03.007. Epub ahead of print. PMID: 35331573.