Bespreekbaar maken van overmatig alcoholgebruik in de huisartsenpraktijk

20-30% van de patiënten in de huisartsenpraktijk drinkt overmatig, met veel gezondheidsschade tot gevolg. Er zijn effectieve instrumenten voorhanden om dit terug te dringen, maar door een combinatie van knelpunten (kennis, rolopvatting, tijd, geld) brengen zorgverleners alcoholgebruik niet vaak ter sprake.  

Binnen het ODHIN-project (Optimizing Delivery of Healthcare INterventions) kijken we hoe we zorgverleners in de huisartsenpraktijk het beste kunnen stimuleren en enthousiasmeren om meer zorg aan overmatig alcoholgebruik te besteden. Dit project is begin 2011 in negen Europese landen van start gegaan en de hoofddeelstudie van ODHIN loopt nog. In deze gerandomiseerde gecontroleerde studie kijken we in hoeverre scholing, een financiële prikkel en e-health de zorgverlener helpen om overmatig alcoholgebruik bespreekbaar te maken, i.e. korte screening met aansluitende kortdurende interventie. Het studieprotocol is reeds gepubliceerd en de resultaten worden najaar 2014 verwacht.

Van de overige deelstudies zijn er inmiddels al wel enkele eerste resultaten binnen:

-       In een sytematische review geven we diverse onderdelen van implementatiestrategieën weer die de zorgverlener stimuleren in het bespreekbaar maken, maar we zien ook dat dit niet automatisch leidt tot verminderde alcoholconsumptie bij de patiënt.

-       De kosten-modelleringstudie wijst uit dat het in de Nederlandse huisartsenpraktijk niet alleen kosteneffectief is om alcoholgebruik bespreekbaar te maken bij elke nieuw ingeschreven patiënt, maar ook bij elk eerstvolgend consult van patiënten.  

-       Een vragenlijststudie onder huisartsen laat onder andere zien dat huisartsen die meer onderwezen zijn in overmatig alcoholgebruik, zich zekerder voelen in het bespreekbaar maken van dit thema. Huisartsen die vinden dat ze het beste volgens het ziektemodel kunnen werken en dat patiënten zelf verantwoordelijk zijn voor hun alcoholconsumptie, zijn minder geneigd om zorg te besteden aan patiënten met overmatig alcoholgebruik. Het gemiddeld aantal patiënten waarbij zorg aan een patiënt met overmatig alcoholgebruik is verleend, bedroeg 11 in het afgelopen jaar.

-       Een inventarisatie onder experts en stakeholders laat zien dat er op nationaal en internationaal niveau nog onvoldoende samenwerkingsverbanden bestaan en er onvoldoende voorzieningen zijn (bijv. beschikbare nascholing, voorlichtingsmaterialen, etc.) om zorg voor overmatig alcoholgebruik in de dagelijkse zorg te kunnen inbedden. Alhoewel dit vanzelfsprekend varieert tussen landen, is er nog veel behoefte aan kennis over (kosten-)effectiviteit van verbeterstrategieën.

Voor meer informatie over dit project: www.odhinproject.eu. Het projectteam vanuit IQ healthcare bestaat uit Myrna Keurhorst, Miranda Laurant, Birgit Jansen, Maud Heinen en Michel Wensing.