Het onderscheidende profiel van physician assistants en verpleegkundig specialisten

Het onderscheidende profiel van physician assistants en verpleegkundig specialisten; een studie naar functieprofiel, taken en verantwoordelijkheden van physician assistants en verpleegkundig specialisten.

Uitgevoerd door IQ healthcare (UMC St Radboud) onder leiding van Dr. M.G.H. (Miranda) Laurant, staflid/senior onderzoeker. Onderzoeker Kalinka van de Camp K.Camp@anes.umcn.nl

De gezondheidszorg staat enorm onder druk. Het aantal zorgvragen stijgt in de komende 15 jaar naar verwachting van circa 11% naar 19-22% terwijl de krapte op de arbeidsmarkt toeneemt (i.e. capaciteitsprobleem). Daarnaast zijn er ook andere ontwikkelingen die een bijdrage leveren aan druk op de gezondheidszorg, denk o.a. aan verandering complexiteit zorgvragen, multi-morbiditeit en de vergrijzing.

In 2000 zijn twee nieuwe beroepen in Nederland geïntroduceerd: de Physician Assistant (PA) en Verpleegkundig Specialist (VS) (voorheen Nurse Practitioner). Deze beroepen bieden aan zowel verpleegkundigen als paramedici kansen op doorgroei en verdere ontwikkeling binnen de gezondheidszorg. Dit is voor het individu aantrekkelijk (carrièreperspectief), maar reduceert naar verwachting ook de uitstroom van zorgprofessionals uit de zorg.

De PA en VS  worden ingezet om taken van artsen in het medische domein over te nemen.Taakherschikking wordt als middel gebruikt om de organisatie van het proces van zorgverlening doelmatiger en efficiënter te maken. Het is de verwachting dat taakherschikking bijdraagt aan het verkleinen van het capaciteitsprobleem in de gezondheidszorg en resulteert in een verbetering van de zorg.

Beide zorgprofessionals zijn min of meer gelijktijdig in Nederland geïntroduceerd naar Amerikaans en Engels voorbeeld en hebben zich sindsdien sterk ontwikkeld. Momenteel zijn er circa 1.373 VS-en geregistreerd en 730 PAs werkzaam in de Nederlandse gezondheidszorg.

Op 1 januari 2012 zijn een aanpassing in de Wet BIG en daaruit voortvloeiende Algemene Maatregelen van Bestuur (AMvBs) van kracht gegaan. Hierdoor hebben zowel PAs als VS-en tijdelijk meer bevoegdheden gekregen; onder voorwaarden mogen zij zelfstandig bepaalde voorbehouden handelingen indiceren en uitvoeren (en delegeren) en medicatie voorschrijven.

In de praktijk blijkt het vaak lastig om een goed beeld te schetsen van de taken en de verantwoordelijkheden van PAs en VS-en. Beide professionals zijn binnen dezelfde medische specialisme werkzaam (o.a. in de huisartsgeneeskundige zorg, intensive care afdeling, cardiologie, neurologie, chirurgie, internet geneeskunde etc.) en ze lijken vergelijkbare rollen te vervullen en (voorbehouden) handelingen te verrichten. Het is onduidelijk in welke mate de taken die deze professionals binnen een bepaald specialisme vervullen en de patiëntengroepen waaraan zij voornamelijk zorg bieden vergelijkbaar zijn. Deze onduidelijkheid resulteert in discussies, die de implementatie van deze zorgprofessionals in de dagelijkse praktijk belemmert.

Gezien de recente ontwikkelingen (o.a. wetswijziging en een verruiming van het aantal opleidingsplaatsen) en de vragen bij zorginstellingen over het onderscheid tussen PAs en VS-en, is het gewenst om het onderscheid tussen deze professionals helder in kaart te brengen. Niet vanuit het perspectief dat de ene professional beter is dan de ander, maar vanuit de kwaliteiten van beide professionals. Het onderzoek beoogt een bijdrage te leveren aan de verdere implementatie van beide professionals, waarbij het voor zorginstellingen en zorgprofessionals helder is voor welke taken beide professionals het best inzetbaar zijn.

Het project wordt gefinancieerd door "Platform Physician Assistant en Verpleegkundig Specialisten"

Voor meer informatie over ontwikkelingen rondom de beroepen Physician Assistant en Verpleegkundig Specialist zie ook http://www.platformzorgmasters.nl/