De impact van bias binnen RCTs in revalidatie-onderzoek: resultaten van meta-epidemiologisch onderzoek

In een recente studie onderzocht de Cochrane Rehabilitation* de invloed van bias op effectschattingen in gerandomiseerde clincial trials (RCT's) op het gebied van revalidatie. De onderzoekers includeerden zeven meta-epidemiologische studies met meer dan 200.000 deelnemers en de bevindingen suggereren dat bepaalde vormen van bias de effectschattingen kunnen overschatten. De voornaamste conclusie is echter dat het huidige bewijs onduidelijk en niet sluitend is. Meer onderzoek is nodig om de relatie tussen bias en effectschattingen binnen revalidatieonderzoek beter te begrijpen.

Aanhangers van evidence-based practice stellen dat klinische beslissingen worden gebaseerd op de voorkeuren van de patiënt, het klinisch redeneren van zorgprofessionals en op basis van de best beschikbare wetenschappelijke kennis. Vooral deze laatste, de beste beschikbare wetenschappelijke kennis, is een lastig concept. Wat is precies de 'beste' wetenschappelijke kennis? Er zijn onderzoekers die stellen dat de beste kennis wordt gegenereerd met behulp van gerandomiseerd en geblindeerd wetenschappelijk onderzoek in de zogenaamde RCT. Over de jaren zijn er afspraken gemaakt waar een goede RCT aan moet voldoen. Zo moet er op een juiste manier worden gerandomiseerd, moeten patiënten, behandelaars en effectbeoordelaars geblindeerd deelnemen, moeten alle resultaten worden gepresenteerd, enzovoorts. Echter, binnen revalidatieonderzoek is het niet altijd mogelijk om de perfecte RCT uit te voeren. Wat precies de gevolgen zijn van deze tekortkomingen in RCTs (bias) binnen revalidatieonderzoek op de effectschattingen is nog grotendeels onbekend.

Om deze reden voerden onderzoekers, onder leiding van Cochrane Rehabilitation,* een studie uit naar de invloed van tekortkomingen in RCTs naar revalidatie-interventies op de gepubliceerde effectschattingen. Het onderzoek, gebaseerd op de analyse van zeven meta-epidemiologische studies gepubliceerd tot juni 2023, laat zien dat een duidelijke relatie tussen een tekortkoming en de over- of onderschatting van een effect lijkt te ontbreken. Inadequaat randomiseren lijkt te resulteren in een overschatting van revalidatie-effecten. Minder duidelijk waren de resultaten over het gebrek aan blinderingen binnen RCTs. Een studie vond dat niet blinderen in RCTs het effect onderschat, terwijl in een andere studie sprake was van een overschatting van het effect. Ook vonden ze tegenstrijdig bewijs over de risico's van uitval in studies en het wel/niet uitvoeren van een intention-to-treat analyse. De onderzoekers vonden wel een relatie tussen het risico op selectief rapporteren en een overwaardering van behandelingseffecten.

Over het geheel genomen wijst de studie op de complexiteit van de relatie tussen domeinen van bias en effecten van revalidatie. De gemengde en vaak tegengestelde bevindingen benadrukken de dringende behoefte aan verdere studies om deze relatie beter te begrijpen en de methodologische kwaliteit van RCT's in de revalidatiegeneeskunde te verbeteren. Verder adviseren de onderzoekers ander type onderzoek te introduceren binnen de revalidatiegeneeskunde.

*Thomas Hoogeboom, senior onderzoeker aan de afdeling IQ Health, maakte deel uit van het Cochrane Rehabilitation consortium.

Lees hier het artikel van Arienti C, Armijo-Olivo S, Ferriero G, Feys P, Hoogeboom T, Kiekens C, Lazzarini SG, Minozzi S, Negrini S, Oral A, Pollini E, Puljak L, Todhunter-Brown A, Walshe M; Participants in the 5th Cochrane Rehabilitation Methodological Meeting. The influence of bias in randomized controlled trials on rehabilitation intervention effect estimates: what we have learned from meta-epidemiological studies. Eur J Phys Rehabil Med. 2023: 82124722.pdf (gcu.ac.uk)