Enorme variatie in antibiotische profylaxe en biopsietechniek bij prostaatbiopten in Nederland

In een online vragenlijststudie onder Nederlandse urologen werd gevraagd welke methode(n) van prostaatbiopsie en welk antibiotisch profylaxeschema zij in hun ziekenhuis gebruiken. De resultaten lieten een grote variatie in praktijkpatronen zien, met name met betrekking tot antibiotische profylaxe. Urologen rapporteerden 23 verschillende empirische profylaxe schema’s met een duur die uiteenliep van een eenmalige dosis tot 5 dagen verlengde profylaxe. De resultaten van dit onderzoek zijn onlangs gepubliceerd in BMC Urology. 

Op het gebied van prostaatbiopsie zijn veel ontwikkelingen gaande, waarbij bestaande procedures worden verbeterd en nieuwe biopsietechnieken ontstaan en in de internationale literatuur worden gepubliceerd. Bovendien neemt de antibioticaresistentie toe, wat de werkzaamheid van profylactische regimes voor prostaatbiopsie beïnvloedt. Om te achterhalen of dit resulteert in variatie tussen Nederlandse ziekenhuizen, brachten wij de huidige praktijkpatronen rondom prostaatbiopsie in beeld.

De online vragenlijst werd verspreid onder alle 420 urologen van de Nederlandse Vereniging van Urologie die werkzaam zijn in 81 verschillende Nederlandse ziekenhuizen. We ontvingen 161 ingevulde vragenlijsten (38,3%) uit 65 (80,3%) ziekenhuizen retour.

Ons onderzoek liet zien dat de standaard random echogeleide prostaatbiopten, conform de op dat moment geldende richtlijn, het meest werden verricht. Echter, urologen uit 41,5% van de ziekenhuizen meldden dat ze ook al nieuwe(re) technieken van prostaatbiopsie toepasten. Dit suggereert dat (sommige) urologen, voorafgaand aan updates van de richtlijn, hun praktijkpatronen al hebben aangepast op basis van recente literatuur.

De meeste urologen (84,4%) schreven, in overeenstemming met aanbevelingen in (inter)nationale richtlijnen, ciprofloxacine monotherapie voor als antibiotische profylaxe rondom prostaatbiopsie. Echter, een kwart van de urologen (25,2%) erkende dat toenemende ciprofloxacineresistentie een actueel probleem is bij het voorschrijven van profylaxe; volgens 73,6% van alle urologen gaat resistentie in de (nabije) toekomst een probleem zijn. Richtlijnen bieden op dit moment geen duidelijk alternatief voor ciprofloxacine en bevatten geen duidelijke aanbevelingen hoe om te gaan met dit probleem. Opvallend was verder dat volgens de huidige richtlijnen de duur van antibiotische profylaxe beperkt moet worden tot < 24 uur; deze aanbeveling werd door 20% van de ziekenhuizen niet opgevolgd.

Onze studie toont een (ongewenste) praktijkvariatie tussen zorgverleners in een veranderend klinisch landschap rondom prostaatbiopsie. Urologen lijken, ondanks de richtlijnen, hun eigen beleid op te stellen, iets wat richtlijnen normaliter proberen te voorkomen. 

Er is behoefte aan dynamische, up-to-date, heldere, evidence-based richtlijnen van goede kwaliteit, die ingaan op veranderingen van procedures, antibioticaresistentie of andere nieuwe wetenschappelijke inzichten. 

Lees hier het artikel van Tops SCM, Koldewijn EL, Somford DM, Huis AMP, Kolwijck E, Wertheim HFL, Hulscher MEJL, Sedelaar JPM. Prostate biopsy techniques and pre-biopsy prophylactic measures: variation in current practice patterns in the Netherlands. BMC Urol. 2020 Mar 12;20(1):24. doi: 10.1186/s12894-020-00592-8