Landelijke monitor Welzijn op Recept: toegenomen verspreiding in Nederland en aandachtspunten voor de uitvoering

In samenwerking met het Landelijk kennisnetwerk Welzijn op Recept heeft IQ healthcare onderzoek gedaan naar de uitvoering van Welzijn op Recept in Nederland. Dr. Roos Mesman was hierbij voor IQ healthcare betrokken. Aan de hand van een vragenlijst is inzicht verkregen in het bereik en de kwaliteit van de uitvoering vanuit het perspectief van welzijnsprofessionals. Het aantal gemeenten dat met Welzijn op Recept werkt, is toegenomen. Bij de uitvoering blijkt dat nog niet alle essentiële elementen en stappen in de praktijk worden gebracht. 

Welzijn op Recept is een alternatief voor mensen met psychosociale klachten. In plaats van het ‘traditionele pilletje’ voor te schrijven, verwijst de huisarts deze patiënten door naar een welzijnscoach. Het doel hierbij is tweeledig: 1. Het verhogen van het welbevinden van patiënten met psychosociale problematiek, 2. Het verlagen van het zorggebruik in de eerstelijnszorg. 

In de zomer van 2023 zijn 256 welzijnsprofessionals in 170 gemeenten benaderd met een vragenlijst over het bereik en de uitvoering van Welzijn op Recept in de praktijk. De resultaten van 107 respondenten uit 93 gemeenten zijn geanalyseerd en verwerkt in een rapport (respons van 42%). Hierbij is ook een vergelijking gemaakt met de resultaten van een eerdere meting, de Quickscan uit 2019. 

Het bereik van Welzijn op Recept in Nederland is toegenomen van 84 gemeenten in 2019 tot 170 gemeenten in 2023. Het is hiermee verworden tot een landelijke beweging en ook onderdeel van de  preventieagenda vanuit het Integraal Zorgakkoord (IZA) en Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA). Uit de resultaten van de monitor blijkt dat vooral oudere inwoners met eenzaamheidsproblematiek worden verwezen binnen Welzijn op Recept. De toenemende aandacht voor de meerwaarde voor jongere mensen met lichte psychische en/of angstklachten, komt nog niet naar voren in dit onderzoek. Daarnaast lijkt de focus nog vooral te liggen op de ondersteuning van het individu en in mindere mate op de bredere sociale basis en collectieve benadering in een stad, dorp of wijk.  

De kwaliteit van de uitvoering van Welzijn op Recept is uitgevraagd aan de hand van essentiële elementen en stappen die zijn voortgekomen uit eerder onderzoek. Bij welzijnsorganisaties is een aantal aspecten goed ingeregeld, zoals een visie met concrete doelen voor Welzijn op Recept, het draagvlak, vaste contactpersonen en duidelijke afspraken over wie wat wanneer oppakt. Wat vaak nog ontbreekt, is een visie voor de samenwerking met zorg, sociaal domein en aanbieders van activiteiten. Bij zowel het ondersteuningstraject door de welzijnscoach als de samenwerking binnen Welzijn op Recept blijkt dat nog niet alle essentiële elementen en stappen in de praktijk worden gebracht. 

Welzijn op Recept is bij uitstek een domeinoverstijgend samenwerkingsmodel en geen verwijsmodel. Op operationeel niveau worden verwijsafspraken vaak wel gemaakt, alleen de meer bestuurlijke en tactische afspraken of randvoorwaarden ontbreken nog. Hierbij valt te denken aan: structureel overleg, het registreren van gegevens over de trajecten, het inrichten van de monitoring en gezamenlijke evaluaties. In sommige gemeenten is de beweging ingezet van verwijzen naar samenwerking in lerende netwerken. Het is interessant om deze ontwikkeling te stimuleren en volgen.

De Landelijke monitor zal een vervolg krijgen en dan gericht op de uitvoering van Welzijn op Recept door eerstelijnszorgverleners. 

Het rapport met de resultaten van de Landelijke monitor Welzijn op Recept is op te vragen bij het Landelijk kennisnetwerk Welzijn op Recept: https://welzijnoprecept.nl/resultaten-landelijke-monitor-welzijn-op-recept-2023/ 

Infographic doel van Welzijn op Recept voor inwoners