Psychiatrische risicofactoren voor het chronisch voorschrijven van hoge doses opioïden

In dit grootschalige onderzoek is onderzocht wat de relatie is tussen de aanwezigheid van psychiatrische morbiditeit en het chronisch en in hoge doses gebruiken van opiaten. De resultaten laten zien dat psychische stoornissen het risico op het ontwikkelen van chronisch hoog-gedoseerd opioïdengebruik verhogen bij patiënten die voor het eerst opioïden op recept voorgeschreven kregen.

Chronisch en hoog-gedoseerd gebruik van opioïden moet volgens de richtlijnen zoveel mogelijk beperkt worden. Eerdere studies hebben gesuggereerd dat de aanwezigheid van psychiatrische stoornissen het risico op chronisch hoog-gedoseerd opioïdengebruik mogelijk verhoogt. In dit historische cohortonderzoek is met longitudinale data onderzocht wat de relatie is tussen de aanwezigheid van psychiatrische morbiditeit en het chronisch en in hoge doses gebruiken van opiaten.

In deze studie, waarbij IQ healthcare onderzoeker dr. Femke Atsma was betrokken, is gebruik gemaakt van de NIVEL Zorgregistraties Eerste Lijn. Data van 137.778 eerstelijnspatiënten in Nederland zijn geanalyseerd. Cox-regressie analyses zijn uitgevoerd om het verband te onderzoeken tussen psychiatrische stoornissen voorafgaand aan een nieuw opioïden-recept en het daaropvolgend chronisch hoog-gedoseerd opioïdengebruik gedurende 2 jaar.

De resultaten lieten zien dat in 2,0% van alle patiënten met een nieuw recept voor opioïden het gebruik chronisch en hoog-gedoseerd werd gedurende 2 jaar follow-up. Een psychiatrische stoornis vóór het begin van het voorschrijven van opioïden verhoogde het risico op chronisch en hoog-gedoseerd opioïdengebruik (HR = 1,74; 95%-BI 1,62-1,88). Dit gold met name voor psychotische stoornissen, verstoord middelengebruik, neurocognitieve stoornissen en gelijktijdig optredende psychiatrische episodes. Daarnaast verhoogde farmacotherapie voor psychose, stoornissen in het gebruik van middelen en stemmings- en/of angststoornissen het risico op chronisch en hoog-gedoseerd opioïdengebruik.

Geconcludeerd kan worden dat psychische stoornissen het risico op het ontwikkelen van chronisch hoog-gedoseerd opioïdengebruik verhogen bij patiënten die voor het eerst opioïden op recept voorgeschreven kregen. Om dit risico te beperken zijn een zorgvuldige monitoring en optimale behandeling van psychiatrische aandoeningen cruciaal bij het starten van behandelingen met opioïden.

Lees hier de publicatie: van der Hoorn MMC, Kalkman GA, Weesie YM, Atsma F, Schellekens A. Psychiatric risk factors for chronic high-dose opioid prescribing: register-based cohort study. BJPsych Open. 2023 Apr 20;9(3):e74. doi: 10.1192/bjo.2023.54. PMID: 37078115; PMCID: PMC10134259