Kwaliteitsverbetering bij IVF: Snijden artsen zichzelf in de vingers?
Bij reageerbuisbevruchting gaat hoge kwaliteit gepaard met lage kosten: een hogere kans op zwangerschap vermindert het aantal pogingen, en ook het aantal declaraties per patiënt. Maar als klinieken hun omzet willen behouden, moeten ze meer nieuwe patiënten aantrekken en hun marktaandeel verhogen. Kiezen patiënten (of zorgverzekeraars) voldoende voor hoge kwaliteit? Of snijden artsen die de kwaliteit van zorg verhogen zichzelf in de vingers?
Recentelijk is de IQ-publicatie: ‘Do quality improvements in assisted reproduction technology increase patient numbers in a managed competition setting?’ verschenen in het International Journal of Healthcare Planning and Management (doi:10.1002/hpm.2778). Deze studie onderzoekt de relatie tussen kwaliteit en patiëntenstromen bij reageerbuisbevruchting. Bij reageerbuisbevruchting (IVF) kan worden verwacht dat patiënten actief kiezen voor de kliniek die de beste kwaliteit levert. Hoge kwaliteit gaat bovendien gepaard met lage kosten: een hoger succespercentage leidt immers tot minder IVF-pogingen per patiënt. Kwaliteitsverbetering leidt zo ook tot minder zorgdeclaraties bij de verzekeraar (en minder inkomsten voor de kliniek). Dit kan een barrière vormen voor kwaliteitsverbetering. Voor de klinieken is daarom een toename van patiënten noodzakelijk om de daling van de vergoedingen door een hogere succeskans te compenseren.
Om te onderzoeken of een hoger succespercentage meer nieuwe patiënten aantrekt werden aantallen behandelingen en succespercentages van de 15 vruchtbaarheidsklinieken in Nederland van 1997-2016 verzameld. Een fixed-effects regressie toonde aan dat een stijging van het succespercentage geen significant effect had op het aantal behandelingen in het volgende jaar. Nadere analyse toonde aan dat klinieken in de Randstad weliswaar meer nieuwe patiënten aantrekken als gevolg van een hoger succespercentage, maar dat dit niet voldoende is om de daling in het aantal secundaire behandelingen per patiënt te compenseren. De invoering van de zorgverzekeringswet in 2006 heeft geen significante invloed gehad op deze relatie. De conclusie is daarom dat klinieken netto geen financiële prikkel hebben om de kwaliteit te verbeteren. Toch is de kwaliteit over de gehele linie sterk verbeterd in 20 jaar. Dit suggereert dat naast financiële prikkels vanuit de bekostiging ook andere factoren, zoals intrinsieke motivatie of onderlinge concurrentie op kwaliteit, een belangrijke rol kunnen spelen bij de verbetering van de kwaliteit in de zorg.