Aanmelden voor onze nieuwsbrief

Zet Palliatieve Zorg op de kaart!

Vroegtijdige inzet van palliatieve zorg leidt tot betere ervaren kwaliteit van (het einde
van het) leven. Maar is deze intensieve vorm van einde-leven-zorg ook betaalbaar? En als we de huidige palliatieve zorg willen verbeteren; waar beginnen we dan? En wie neemt hierin de regie? Enkele vragen die overdenking verdienen, zeker nu deze zomer -onder leiding van ZonMw- het nieuwe Nationaal Programma Palliatieve Zorg in de grondverf wordt gezet.  

Afgelopen weekend publiceerde The Lancet ('s werelds hoogst aangeschreven medisch vakblad) een studie die het effect aantoont van de vroegtijdige inzet van palliatieve zorg bij kanker[1]. Patiënten met een prognose van 6 tot 24 maanden kregen intensieve zorg door een palliatief team, veelal geleverd in een (bijna) thuissetting. Het resultaat: een betere ervaren kwaliteit van leven, beter spiritueel welbevinden, hogere patiënttevredenheid en langere tijd een beter fysiek functioneren dan in een setting met "klassieke" zorg rond het einde van het leven.

In een commentaar in hetzelfde blad werd direct de vraag gesteld of zulke intensieve zorg wel betaalbaar is. Er zou eerst grondig kosten-effectiviteitsonderzoek moeten plaatsvinden. Natuurlijk is dat belangrijk. Immers: de toegevoegde waarde van de zorg wordt onder meer bepaald door de verhouding tussen de uitkomsten (zoals hierboven genoemd) en de kosten. Je kunt een euro per slot van rekening maar één keer uitgeven.

Tegelijkertijd weten we al dat -wat betreft de kosten van intensieve palliatieve zorg thuis- alle seinen op groen staan. Voor Nederland werd in 2012 [2] al berekend dat investeren in palliatieve zorg thuis op jaarbasis 65 miljoen euro zal besparen, mits geen
onnodige zorg (opnamen, bezoeken aan de spoed eisende hulp, etc.) meer wordt
gegeven en overbodige (ziekenhuis)capaciteit wordt afgebouwd.

De vraag is wel: waar moeten we beginnen? Op welke plekken in Nederland is de palliatieve zorg al op orde en waar is nog veel kwaliteits- en efficiencywinst te behalen? Het probleem is dat we dat niet goed weten. In Nederland brengen we niet  structureel in kaart welke zorg er in de laatste maanden van het leven gegeven wordt en wat dat oplevert. Daarin loopt Nederland mijlenver achter op bijvoorbeeld Groot Brittannië of de Verenigde Staten. In de VS houdt het Dartmouth Institute al sinds 2000 precies bij welke End-of-Life-Care wordt gegeven [3]. Met behulp van een atlas brengt men dit letterlijk in kaart (zie illustratie). Zo wordt bijvoorbeeld duidelijk dat de hospice-zorg in California nog lang niet overal even goed geregeld is. Dat geeft richting aan zorgverbetering.   


    Zorgkaart Nederland verkleind 

Dat er op dit gebied in Nederland nu snel stappen moeten worden gezet, moge duidelijk zijn. Het begint allemaal met inzicht en overzicht. Het Nationaal Programma Palliatieve Zorg, dat momenteel onder leiding van ZonMw in opdracht van VWS wordt opgesteld, biedt ruimte voor dergelijk onderzoek. Maar ook zorgverzekeraars zouden hierin nadrukkelijker hun rol mogen en moeten nemen. Waarom wel de variatie in staaroperaties in kaart brengen en niet die in de palliatieve zorg? Daarom: zet palliatieve zorg op de kaart! Wie de schoen past, trekke hem aan.

Bronnen:

1. Zimmermann, C., et al., Early palliative care for patients with advanced cancer: a cluster-randomised controlled trial. Lancet, 2014.

2. Dr. Marit Tanke, et al., Palliatieve zorg op de juiste plek - Een maatschappelijke business case. Nederlands-Vlaams Tijdschrift voor Palliatieve Zorg, 2012.1: p. 12-22.

3. Teno, J.M., et al., Change in end-of-life care for Medicare beneficiaries: site of death, place of care, and health care transitions in 2000, 2005, and 2009. JAMA, 2013.309(5): p. 470-7.

Dr. Stef Groenewoud, projectleider IQ healthcare

 

Stef Groenewoud

 

 

 

< terug naar het overzicht