Zonder patiënt is het zorgteam niet compleet en kunnen we niet scoren

Internationaal scoort onze gezondheidszorg net zo goed als ons nationale voetbalteam. In internationale rankings doen beide het op dit moment uitstekend: steevast in de top 3. Nederlanders hebben vertrouwen in de zorg en sinds het WK ook weer in ons voetbal.

Een zwakke plek in veel Westerse zorgsystemen is de samenwerking tussen professionals onderling en tussen professional en patiënt. Dat is ook het geval in Nederland. Zo zijn veel veiligheidsproblemen terug te voeren op gebrekkige communicatie en slordige overdrachten tussen professionals.

Het lukte ons in de zomer van 2014 behoorlijk om 'de bal' in de ploeg te houden, maar in de zorg is 'tikkie takkie' steevast een probleem.

De curatief somatische gezondheidszorg is door verregaande specialisatie ernstig
gefragmenteerd en de financiële prikkels faciliteren de eilandjescultuur. Veelgehoord probleem is dat professionals (specialisten en huisartsen) moeite hebben met een tijdige en adequate verticale en horizontale overdracht van patiënten tussen de verschillende zorgonderdelen. Ik hoorde recent dat de ontslagbrief van de medisch specialist aan de huisarts nog steeds een bron van ellende is: "de helft komt (te) laat of niet en de andere helft is niet goed te lezen". Het ontslag uit het ziekenhuis kent ook allerlei risico's, zo bleek onlangs uit de Europese studie HandOver door IQ healthcare*. Te vaak verlaten ontslagen patiënten het ziekenhuis onvoorbereid, met onduidelijke medicatievoorschriften en onvoldoende in staat om adequaat te handelen mochten er na thuiskomst complicaties ontstaan. Verder is het medisch dossier van de patiënt vaak niet op orde. Een kennis maakte recent een ernstige complicatie mee na een keizersnedeoperatie. De kans op de complicatie (vastgegroeide placenta) had voorkomen kunnen worden of was beter beheersbaar geweest als de vorige zwangerschap vermeld had gestaan in haar medisch dossier. 

Communicatie en samenwerking tussen professionals en patiënten is ook een zwakke plek in het systeem. We betalen niet voor een goed gesprek, waardoor de spreekkamer nog te weinig een bespreekkamer is.

Patiënten geven regelmatig aan dat ze niet volledig betrokken zijn bij belangrijke keuzen rond diagnostiek en behandeling. Dartmouthonderzoeker Albert Mulley wijst in dit verband op de Silent misdiagnosis. In de huidige praktijk kiest de arts - met de beste bedoelingen - nog te vaak voor het vinden van de diagnose, zonder de brede context en de preferenties van de patiënt over de klacht mee te nemen. IHI-er Maureen Bisognano duidt dit aan als "What is the matter-medicine" versus "What matters to you-medicine". Dit is zonder meer een risicovolle praktijk, want dokters lopen een enorme kans op een misdiagnosis.  Het besluit tot het inzetten van een behandeling (bijvoorbeeld een knie-vervangende operatie) kan niet een aan de orthopeed gedelegeerde beslissing zijn. Gezamenlijke besluitvorming, waarbij een goed geïnformeerde patiënt alle plussen en minnen onder ogen krijgt en deze afweegt tegen alternatieven, is cruciaal.

De mate van samenwerking tussen professionals onderling en tussen professionals en patiënten zijn krachtige voorspellers voor goede zorg. Over de patiënt als teamlid organiseert IQ healthcare op 10 oktober a.s. het congres "Nothing about me without me, waar is de patiënt in de zorg?". (Inter)nationale wetenschappers, patiënten en zorgprofessionals verzorgen presentaties en nemen deel aan discussies over hoe het beter kan.

Om in voetbaltermen te eindigen: soms is het (alsnog) inbrengen van de patiënt 'de beste wissel' in het zorgteam. Als we de patiënt beter positioneren in het zorgteam komt de eerste plaats in de internationale zorgranking echt in zicht. Hoe dat moet? Kom naar Nijmegen op 10 oktober.

Voor meer informatie en aanmelding: http://www.paoheyendael.nl/iq2014  Ruim
de helft van de zitplaatsen is reeds gereserveerd.

Gert Westert, hoogleraar Kwaliteit van Zorg en hoofd IQ healthcare, Radboudumc, Nijmegen.

* ''Are patients discharged with care? Cultural barriers and appropriate interventions''
Member of the European Handover Research Collaborative; HANDOVER project. Gijs Hesseling, Nijmegen, 2013

Deze column is ook verschenen in 'Zorgvisie', alsmede in 'Lijn 1', jaargang 12, nummer 2, september 2014. Lijn 1 wordt uitgegeven door de afdeling Eerstelijnsgeneeskunde van het Radboudumc Nijmegen.

< terug naar het overzicht